جمعیت حقوق بشر آذربایجان – ارک درباره حقوق بشر آذربایجانی های ساکن در ایران
دریاچه اورمیه به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران، بزرگ‌ترین دریاچه آب شور در خاور میانه و ششمین دریاچه بزرگ آب شور دنیا چندین سال است که با خطر خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند.
حدود ۹۰ درصد دریاچه اورمیه تا پیش از سال ۲۰۱۳ خشک شد، اگرچه اقدامات انجام و پس از این تاریخ باعث احیای نسبی آن شده، اما اقدامات غیر کارشناسی و بی ثمر مقامات دولتی ایران این روند را با توقف و کندی مواجه کرده است.
احیای دریاچه اورمیه به عنوان راهکار جلوگیری از خشک شدن کامل آن، از جمله اولویت های نظام جمهوری اسلامی ایران در یک دهه اخیر محسوب می شده است که طبق اظهارات مقامات رسمی در ایران تا دی ماه ۱۴۰۰ برای اجرای طرح انتقال آب به دریاچه اورمیه بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان هزینه شده است.
طرح های احیای دریاچه اورمیه پس از نوسانات ارزی اوایل سال ۱۳۹۷ شمسی به بعد به دلیل ضیق مالی خواندن مقامات دولتی ایران بسیار کند شد و ادامه این روند انتقاد افکار عمومی و متهم شدن دولت به رها کردن این پهنه آبی را به دنبال داشت.
کاهش ۲ میلیارد مترمکعبی آب دریاچه در سال ۱۴۰۰ در مقایسه با سال های گذشته نگرانی های جدی از بازگشت آن به شرایط مرگ طبیعی اوایل دهه ۱۳۹۰ و تهدید طوفان های نمکی آن برای بیش از ۱۵ میلیون نفر اجتماعات پیرامونی این پهنه آبی را سبب شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی ، وسعت فعلی دریاچه اورمیه را ۲۰۲۷ کیلومتر مربع اعلام کرد که آمار مقایسه ای با مدت مشابه سال قبل، نشان از کاهش ۱۳۸۵ کیلومتر مربعی مساحت دریاچه دارد.
داده‌های ماهواره‌ای جیسون ۳ نشان می‌دهد که تراز دریا در سال ۱۴۰۰ همچنان رو به کاهش است، به گونه‌ای که در ۳ ماهه اول سال جاری نسبت به ۳ ماهه اول سال ۹۹ حدود ۳۰ سانتی‌متر کاهش در تراز دریاچه اورمیه داریم که این امر بسیار نگران کننده است. علاوه بر آن در داده‌های تابستان و دو ماه اول پاییز سال جاری نیز کاهش تراز ۳۰ تا ۳۵ سانتی‌متری را در این حوضه نسبت به زمان مشابه در سال گذشته شاهدیم.
دریاچه ارومیه نسبت به سایر دریاچه های مشابه درجه شوری بالایی دارد که با خشک شدن آن نمک های انباشته شده پیرامون آن زیاد خواهد بود و این زنگ خطری بر سلامت جسمی و روانی جوامع اطراف آن است.
به گفته کارشناسان خشک شدن دریاچه ارومیه نه تنها شهرهای واقع در حوزه دریاچه، بلکه استان های همجوار را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. اما قدر مسلم جوامع محلی بیشترین آسیب را از این بحران زیست محیطی خواهند دید.
تحقیقات انجام شده در چند روستای منطقه اطراف دریاچه اورمیه نشانگر شیوع بیماری های پوستی و ریوی ناشی از ریزگردهای نمکی در بین انسانهای پیرامون را نشان می دهد. ریزگردهای کریستالی به دلیل وجود نمک، تبعات زیادی بر جای می گذارند و از جمله آنها فشار خون بالا است که از طریق دستگاه ریوی و گوارش، نمک موجود در گرد و غبار جذب آب در بدن شده و همین امر منجر به بالا رفتن فشار خون می شود.