جمعیت حقوق بشر آذربایجان – ارک درباره حقوق بشر آذربایجانی های ساکن در ایران
دیر زمانی است که به علت فعالیت غیر ایمن کارخانجات روی زنجان، هوای زنجان آلوده به “ذرات معلق فلزات سنگین” میباشد. پدیده‌ای که ضمن آلوده کردن محیط زیست، سلامت شهروندان را به طور جدی تهدید می‌کند. با این وجود، معضل آلایندگی کارخانجات روی زنجان فقط به هوا منحصر نمیشود و خاک و آب‌های سطحی نیز از این معضل در امان نیستند. به نحوی که گزارش‌های واصله حاکی از آن است که به علت انتقال پسماندهای سمی شهرک صنعتی روی زنجان و دپوی آنها در مسیل های رودخانه «زنجان رود» و روستای «سردهات»، مسیر “زنجان رود” نیز دچار آلودگی شده است.
به گزارش جمعیت حقوق بشر ارک، انتقال پسماند سمی شهرک صنعتی روی زنجان به روستای «سردهات» با وجود اعتراضات متمادی اهالی روستا و کنشگران محیط زیست همچنان ادامه دارد.
با انتشار گزارش‌هایی مبنی بر اینکه آلودگی جیوه ناشی از پسماند ۱۰میلیون تنی شهرک سرب و روی هزاران برابر بیشتر از حد مجاز میباشد، مسئولان استانی زنجان تصمیم میگیرند این خطر بالقوه را ابتدا به مقصد روستای مرصع حمل کنند، اما اعتراض اهالی روستا مسیر کامیون های حمل پسماند آلوده به جیوه را به سمت روستای «سردهات» تغییر داد.
با وجود هشدارهای فعالان محیط زیست و اهالی روستا مبنی بر آلودگی بستر زنجان رود، همچنان انتقال پسماند آلوده توسط کامیونها ادامه دارد و مسئولین مرتبط هیچگونه واکنشی به این هشدارها و اعتراضات نشان نمی دهند. طبق تحقیقات صورت گرفته توسط فعالین محیط زیست، «دا‌ود مرادخانی» مدیر عامل شرکت «بهین فرآور» که مطالعات کارشناسی و مکان یابی دپوی پسماند را برعهده داشته، خود از مدیران سابق هلدینگ توسعه معادن روی میباشد.
با وجود درخواست کنشگران اجتماعی ،کارشناسان و فعالان محیط زیست مبنی بر انتشار یک نسخه از طرح «مطالعات مکان‌یابی» و «مطالعه ارزیابی محیط زیستی محل جدید انباشت پسماندهای شهرک روی زنجان» شرکت مذکور از ارائه این مطالعات خودداری کرده و پس از پیگیری‌های مستمر چند ماهه، تنها به انتشار خلاصه مطالعات ارزیابی اثرات محیط زیستی محل جدید بسنده کرده‌است، اما بررسی مندرجات همین سند مختصر، به شکلی واضح نشان می‌دهد که تخلف‌های گسترده و سلسله‌واری در روند اتخاذ تصمیم و تصویب طرح انتقال پسماندهای شهرک روی زنجان به اراضی روستای سردهات رخ داده است که از یک طرف موجب تشدید و گسترش خطر آلوده شدن زنجان‌رود و زمین‌های زراعی و باغی حاشیه آن تا ده‌ها کیلومتر و از طرف دیگر باعث دامن زدن به فساد اداری می‌شود.»
اکو سیستم صنعتی استاندارد جهانی در راستای کاهش اثرات زیست محیطی ناشی از بهره برداری معادن در ایران و بصورت ویژه در معادن آذربایجان رعایت نمیشود، درحالیکه استانداردهای جهانی بهره برداری از معادن و الزام رعایت مولفه های زیست محیطی، توسعه پایدار و توسعه صنعتی بیش از یک دهه هست که مرکز توجه و دقت سایر کشورهای دنیا میباشد.