جمعیت حقوق بشر آذربایجان – ارک درباره حقوق بشر آذربایجانی های ساکن در ایران
طی روزهای اخیر شاهد فضای سنگین امنیتی در شهرهای مختلف آذربایجان هستیم که با احضار، تهدید و بازداشت گسترده فعالین ملی مدنی آذربایجان و فعالان حوزه محیط زیست همراه بوده است.
طی روزهای اخیر شاهد بازداشت شمار زیادی از فعالین ملی آذربایجانی از جمله داود شیری، علی بابایی، آراز ابراهیم‌نژاد، جواد سودبر، امیرحسین آقایی، مرتضی نورمحمدی، پیمان ابراهیمی، کریم اسماعیل زاده، مهران قادری و سیدمحمدرضا موحد و… بوده ایم.
در پی اعتراضات ملت آذربایجان به انحاء مختلف در رابطه با خشکانیدن عمدی دریاچه اورمیه توسط دولت ایران و افزایش فشار افکار عمومی مبنی بر احیا و نجات دریاچه اورمیه و وحشت حاکمیت از گسترش ابعاد اعتراضات و حضور مردم در خیابان‌های شهرهای مختلف آذربایجان تعداد زیادی از فعالان ملی مدنی آذربایجان به نهادهای امنیتی احضار شده و یا از سوی نهادهای امنیتی تهدید و یا همراه با ضرب وشتم بازداشت گردیده اند.
در این خصوص پیمان ابراهیمی فعال ملی مدنی آذربایجان و مربی رقص آذربایجانی و فرزند مرحوم عاشیق قافار ابراهیمی در تاریخ ۴ شهریور ۱۴۰۲، توسط مامورین امنیتی دستگیر و پش از ۹ روز بازداشت به قرنطینه زندان مرکزی تبریز منتقل شده است و بنابه اطلاع نزدیکان احتمال میرود دوباره به اداره اطلاعات تبریز منتقل گردیده و علی‌رغم مراجعات متعدد خانواده و نزدیکان، بازپرس پرونده از قبول قرار و صدور دستور آزادی امتناع کرده است.
همچنین کریم اسماعیل زاده فعال ملی مدنی آذربایجان با گذشت ۲۰ روز از مدت زمان بازداشت خویش، علی‌رغم مشکلات شدید جسمانی از و محرومیت از درمان موثر، امکان آزادی با تودیع قرار نیافته است و اخیرا نزدیکان وی اطلاع داده‌اند که وی ممنوع‌مکالمه شده و امکان تماس با نزدیکان از وی سلب گردیده است.
آقای اسماعیل زاده که بنا به اظهارات نزدیکانشان از مشکلات بیماری معده‌اش رنج میبرد و در‌اوایل مردادماه امسال عمل جراحی معده داشته، تاکنون نتوانسته است از امکان رسیدگی موثر درمانی و اعزام به خارج از بیمارستان برای درمان بهره‌مند شود و مسئولین قضایی علی‌رغم مراجعات متعدد خانواده با قبول قرار وثیقه و آزادی موقت ایشان مخالفت کرده‌اند.
از دیگر سو در آستانه فرارسیدن ایام شروع اعتراضات سراسری سال گذشته که در پی مرگ مهسا امینی از ۲۵ شهریورماه ۱۴۰۱، آغاز شده و ماه‌ها تداوم یافت روز به روز بر دامنه ی فضای سرکوب و خفقان در شهرهای مختلف آذربایجان جنوبی افزوده میشود که منابع صفحه مذکور اطلاع یافته‌اند صدها نفر در شهرهای مختلف آذربایجان به نهادهای امنیتی احضار و تهدید شده‌اند که در هیچ تجمع احتمالی شرکت نکنند.
در این خصوص یک از فعالین مدنی شهر زنجان که نخواسته، نامش ذکر شود به منابع صفحه مذکور اطلاع داده است:«طی روزهای گذشته دو بار به پلیس اطلاعات و امنیت نیروی انتظامی شهر زنجان که سال قبل پس از دستگیری ۱ روز در آنجا بازداشت بودم احضار شده ام و یک‌بار به ستاد خبری اداره اطلاعات شهر زنجان، که در هر دوبار پس از تهدید به برخورد به من گفته شد که اگر اینبار هم در هر تجمعی شرکت کنی مطمئن باش حداقل ۱۰ سال به تو زندان خواهیم داد.»
فعالین ملی در شهرهای مختلف آذربایجان اطلاع داده‌اند که علاوه بر سه نهاد امنیتی در اداره اطلاعات، نیروی انتظامی و سپاه پاسداران، بسیج محلات نیز اقدام به احضار و تهدید فعالین مدنی و بازداشت شدگان در تجمعات سال قبل می نمایند.
در خصوص فعالین بازداشتی ملی مدنی آذربایجان نیز بعلت عدم پاسخ گویی مسئولین قضایی-امنیتی به نزدیکان و خانواده فعالین اطلاع دقیقی از آخرین وضعیت آنها در دسترس نمی باشد.
مرتضی نورمحمدی فعال ملی آذربایجانی ساکن روستای نادارلی شهر شبستر ساعاتی پس از بازداشت در روز ۱۸شهریور۱۴۰۲، در تماس کوتاهی که با خانواده داشته فقط از انتقالش به بازداشتگاه اداره اطلاعات تبریز خبرداده و امکان صحبت بیشتر نیافته است و مراجعه متعدد خانواده برای اطلاع از وضعیت فرزندشان و تودیع قرار برای آزادی موقت تا لحظه تنظیم این گزارش بی نتیجه مانده است.
مامورین امنیتی روز ۲۲ شهریور ۱۴۰۲، داود شیری، علی بابایی، آراز ابراهیم‌نژاد، جواد سودبر، امیرحسین آقایی و سیدمحمدرضا موحد و روز جمعه ۲۴ شهریور مهران قادری، فعالین ملی مدنی آذربایجانی را بازداشت کرده است که احتمال میرود این فعالین به بازداشتگاه اداره اطلاعات شهر تبریز منتقل شده اند.همچنین برخی گزارشات حاکی از آن است که بازداشت برخی از این فعالین با ضرب و شتم مامورین امنیتی همراه بوده است.
نزدیکان علی بابایی فعال ملی اهل قوشاچای (میاندوآب) آذربایجان غربی اطلاع داده‌اند مامورین امنیتی حین دستگیری این فعال ملی در محل کار خویش در شهر تبریز اقدام به ضرب و شتم وی کرده‌اند و پس از بازداشت به منزل آقای بابایی مراجعه و پس از تفتیش منزل وسایل شخصی از جمله کامپیوتر و کتابهای این فعال ملی را ضبط و با خود برده‌اند.