جمعیت حقوق بشر آذربایجان – ارک درباره حقوق بشر آذربایجانی های ساکن در ایران
معدن عمده‌ترین بخش تأمین کننده مواد اولیه صنعت به حساب می‌آید ذخایرمواد معدنی می‌تواند نقش بسزایی در توسعه صنعت کشور داشته باشد و بهره‌بردای صحیح از این ذخایر معدنی مستلزم برنامه ریزی دقیق است و اگر برخلاف این امر صورت بگیرد، بهره‌برداری بی رویه معادن باعث آسیب رساندن به محیط زیست می‌شود.
معدن کاری در مقیاس وسیع، بدون توجه به مسئله زیست محیطی، می‌تواند منجر به آثار زیانباری شود که نه تنها در کوتاه مدت، بلکه در بلندمدت نیز امکان جبران آن وجود نداشته باشد. استخراج مواد معدنی بر حسب نوع ماده، شرایط و عوامل محیطی معدن به روش روباز یا زیرزمینی انجام می‌گیرد که هر یک اثرات زیست محیطی خاصی به خاک، آب و هوا وارد می‌کند.
یکی از مهم‌ترین مسائل زیست محیطی همراه با معدن کاری، باطله‌های معدنی هستند که جزو لاینفک معدن کاری به حساب می‌آیند. بخشی از باطله حاوی آلاینده‌هایی هستند که به اکوسیستم و محیط زیست آسیب وارد می‌کنند؛ استمرار فعالیت‌های معدن که با اصوات کوبه‌ای همراه است نیز مخل آرامش مناطق مسکونی و حیوانات حیات وحش می‌شود. این فعالیت‌ها می‌تواند منجر به مهاجرت گونه‌های جانوری موجود در منطقه گردد. آلودگی‌های ناشی از اصوات کوبه‌ای به اصواتی که با شدت کم و در مدت زمان اندک منتشر می‌شود از دیگر آسیب‌های معدن کاری، پاکتراشی پوشش گیاهی است. از آنجا که استخراج معدن در مدت زمان زیادی ادامه پیدا می‌کند، اثرات حذف پوشش گیاهی می‌تواند شدید باشد.
استان آذربایجان شرقی یکی از ۵ قطب معدنی کشور است. ورزقان هم که بخش مهمی از جنگل‌های ارسباران این استان را در خود جا داده، ۳معدن طلا دارد که معدن طلای اندریان بزرگترین آنهاست.
یکی از معادنی که چند سالی است دستخوش ناملایمت‌های انسانی قرار گرفته، معدن طلای «اندریان» است. این معدن در شهرستان ورزقان آذربایجان شرقی قرار دارد ورزقان دارای چندین معدن مهم طلاست که فعالیت‌های بهره برداری در ۲ معدن طلای «اندریان» و «مزرعه شادی» هم اکنون در حال انجام است که به گفته اهالی روستا به صورت غیر مجاز هم از این معدن بهربردای می‌شود.
وجود چنین منابعی می‌تواند موجب رونق و اشتغال در استان شود، اما چندسالی است دغدغه مردم این منطقه و فعالان محیط زیست تبدیل شده و دلیل آن هم روش برداشت طلا به روش سیانور، که سلامتی کارگران و همچنین محیط زیست این منطقه را مورد تهدید جدی قرار داده است.
در ارتباط با بهره برداری غیر اصولی معدن طلای اندریان، نه تنها به معضلات آلوده کننده محیط و نابودی جنگل‌های قره داغ توجهی نشده است، بلکه مسئولین استانی فعالیت این معدن را عاری از هر گونه آلودگی اعلام کرده اند تا زمینه را برای ارائه مجوز‌های بهره برداری بیشتر وتخریب‌های مضاعف محیط زیست منطقه را فراهم سازند.
این در حالی است که محمد رضا پورمحمدی، استاندار آذربایجان شرقی در جلسه‌ای آلوده بودن معدن طلای اندیان را کذب دانسته است در این راستا احمدعلیرضا بیگی، نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در واکنش به اظهارات اخیر استاندار می‌گوید: با توجه به شواهدی که دست ما رسیده، آلودگی ترکیبات سیانور در معدن طلای اندریان بالاتر از حد مجاز وجود دارد وما شاهد یک فاجعه زیست محیطی در معدن طلای اندریان هستیم.
با بهره برداری غیر اصولی معدن طلای اندریان و موضوعات مطرح شده در مورد این معدن انتقاداتی در زمینه نحوه برداشت از این معدن و آلودگی‌های زیست‌محیطی وجود دارد، در این راستا فعالان محیط زیست و منابع طبیعی آذربایجان شرقی در بیانیه‌ای خواستار شفافیت عملکرد ادارات و سازمان‌های ذیربط در جهت رفع نگرانی‌های مردم، بنابر اسناد ومدارک موجود در مورد فعالیت‌های آلاینده بهره برداری در معدن طلای اندریان (والبته مس سونگون) ونیز بازدید‌های مکرر که اثبات کننده تخریب‌ها ونابودی جنگل‌های ارزشمند منطقه است شدند.
در مورد آلودگی معدن اندریان دوگانگی وجود دارد رئیس سازمان محیط زیست می گوید آلودگی وجود ندارد؛ اما فعالان محیط زیست اعلام نگرانی از این موضوع را کرده اند. از بین رفتن حیوانات اهلی و وحشی و به گفته ساکنین این منطقه مسمومیت اهالی به خاطر وجود سیانور در این روستا است که نشانه هایی از وجود آلودگی در این منطقه است.
یکی از موانع مهم در فعالیت معدن طلای اندریان، نگرانی های زیست محیطی ناشی از فعالیت های غیراصولی این معدن است. شواهد نشان می دهد فعالیت های این معدن بویژه استفاده از روش سیانوراسیون در استحصال طلا، ترکیبات خطرآفرینی را می تواند به آب و خاک پناهگاه حیات وحش منطقه وارد سازد.
اما مسئولان معدن معتقدند؛ سیانور مورد استفاده در معدن، در سدهای باطله ایزوله نگهداری می‌شود و از این رو فعالیت های معدن هیچ گونه آلودگی ای را به دنبال نخواهد داشت. با این حال مردم منطقه و فعالان زیست محیطی می گویند؛ سیانور بدلیل سرریز شدن رسوبات و نشت آن از دیواره سد باطله تا فاصله هایی انتشار یافته و در فواصل دورتر آلودگی به سیانور در حد نمونه‌هایی مشاهده شده است. همین امر سبب شده اهالی منطقه خواستار فعال شدن کنشگران محیط زیست منطقه و تحقیقات هماهنگ اداره محیط زیست شوند.
حامیان محیط زیست در قسمتی از بیانیه خود خواستار: «فعالیت‌های بهره‌برداری از معدن طلای اندریان تا اصلاح رویه فعلی، پاکسازی محیط واجرای کلیه تعهدات زیست محیطی بهره برداران لغو شود. کلیه نهاد‌ها و سازمان‌ها و ادارات ذیربط جهت روشن سازی نحوه عمل وتاثیرات زیست محیطی بهره برداری ذکر شده و انتشار آن در رسانه‌های عمومی و ارائه گزارش به سازمان حفاظت محیط زیست کشورهمکاری داشته باشند و همچنین حضور مستمر کارشناسان متخصص ذیربط در منطقه جهت ارزیابی دقیق فعالیت‌های معدن ونظارت بر آن که مورد وثوق شبکه تشکل‌های زیست محیطی استان باشد». شدند.
معدن طلای اندریان با روشی موسوم به سیانور، آلودگی زیست محیطی را در این منطقه به وجود آورده که باعث شد تا فعالان محیط زیست و منابع طبیعی آذربایجان شرقی خواستار شفافیت عملکرد ادارات و سازمان‌های ذیربط شوند.
در همین راستا، سند آسیب‌هایی که معدن طلای اندریان به محیط زیست و جانداران منطقه می‌زند از سوی سازمان محیط زیست منشر شد.
بنابر این گزارش، در پساب حاصل از فعالیت معدن طلای اندریان ۳ برابر حد مجاز سیانور وجود دارد و علاوه بر آن، ورود دیگر سموم و مواد آسیب‌زا به محیط زیست مشاهده می‌شود.
این در حالی است که استاندار آذربایجان‌شرقی، اداره‌کل محیط زیست استان و فرماندار ورزقان، بار‌ها در مصاحبه‌ها و بیانیه‌هایشان بر عدم آلودگی معدن طلای اندریان تاکید و افشاگران را متهم به نشر اکاذیب کرده‌اند.
در این راستا، فرماندار ورزقان گفته بود در صورت اثبات آلودگی معدن طلای اندریان فعالیت آن را متوقف می‌کند.
علیرضا بیگی، نماینده مردم تبریز در گفتگو با خبرگزاری دانشجو، در مورد عدم رعایت پروتکل‌های زیست محیطی در معدن طلای اندریان گفت: گزارش‌هایی در مورد وجود بیش از حد مجاز سیانور در روان آب‌ها و منابع زیر زمینی دریافت کردیم که در این رابطه به مسئول مربوطه متذکر شدیم، اما به جای رسیدگی به این موضوع گفتند این مطالب با انگیزه سیاسی مطرح شده و چنین مشکلاتی وجود ندارد و همه چیز طبیعی است. در معدن اندریان به جهت فقدان سیاست مناسب، بهره‌برداری‌های غیرمجاز رخ می‌دهد و تب طلا در این منطقه بیداد می‌کند، به قدری که در دیوار‌های این منطقه نوشته‌هایی از فروش سیانور دیده می‌شود، سیانوری که در استخراج طلا مورد استفاده قرار می‌گیرد و باید کنترل شده باشد، در منطقه اندریان و ورزقان به راحتی و خرید و فروش می‌شود!
مسئولین استانی اراده‌ای برای کنترل بهربردای‌های غیرمجاز از معدن اندریان را ندارند کسانی ثروت‌های قابل توجه‌ای را از بهربردای‌های غیر مجاز این معدن به دست آورده اند.
وی یادآور شد: بهربردای‌های غیرمجاز از معدن اندریان تبدیل به موضوع امنیتی برای استان آذربایجان شرقی شده است پولی که از بهره بردای غیر مجاز به دست می‌آید صرف ساخت مسجد و مدرسه در استان نمی‌شود و باعث به وجود آمدن ناامنی در منطقه می‌شود.
