جمعیت حقوق بشر آذربایجان – ارک درباره حقوق بشر آذربایجانی های ساکن در ایران
فعالان ملی مدنی آذربایجانی طی سه ماه گذشته میلادی، با انواع فشارها از سوی نیروهای امنیتی و قوه قضاییه ایران مواجه بودند. طی سه ماه گذشته، دستکم ۵۱ گزارش از وضعیت فعالین آذربایجانی و زندانیان سیاسی عقیدتی آذربایجانی منتشرشده است.
در گزارش سه‌ماهه پیش رو، تنها گزارش‌هایی مورداستفاده قرارگرفته‌اند که «جمعیت ارک» آن‌ها را دریافت نموده است، اگرچه ممکن است تعداد بازداشت‌ها، احکام صادرشده و پرونده‌های قضایی به‌مراتب بیشتر باشند.
در سه ماه اول سال ۲۰۲۱ میلادی، دستکم ۱۷ فعال آذربایجانی درمجموع به تحمل ۵۰۶ ماه زندان، ۷۵ میلیون ریال جزای نقدی و ۳۴۰ ضربه شلاق محکوم‌شده‌اند.
این احکام برای آقایان سالار طاهر افشار، علی خیرجو، میثم جولانی، حکیمه احمدی، یاسمن ظفری، سعداله ساسانی، رحیم ساسانی، مهدی پورعلی خرمالو، بابک آقازاده، پریسا رفیعی، علی عزیزی، سجاد رسول‌زاده، حامد قره‌اوغلانی، زینال تنهایی، موسی ضیاء گرگری، مختار ابراهیمی و علیرضا فرشی صادرشده است.
همچنین در این مدت، دستکم ۹ فعال ملی مدنی، نویسنده و روزنامه‌نگار آذربایجانی ازجمله آقایان جعفر وکیلی، افشار محب، اسرافیل فتح‌الله زاده، یاشار پیری، مهرداد شیخی، حبیب نگهبان، رحیم غلامی، شاپور نصرت پور و آیدین مرادخانی مورد بازداشت طولانی‌مدت، چندروزه و یا مورد بازجویی چندساعته قرار گرفتند.
از این تعداد، محل کار، منازل و وسایل شخصی برخی فعالین، مورد تفتیش واقع‌شده و برخی از بازداشت‌شدگان، تهدید شده‌اند و یا مورد ضرب و شتم و شکنجه فیزیکی قرارگرفته‌اند که در بازداشتگاه نیز تداوم داشته است. (یاشار پیری که به مدت سه روز بازداشت‌شده بود، پس از آزادی موقت، به دلیل شکنجه در بازداشتگاه در بیمارستان بستری شد.)
از اول ژانویه ۲۰۲۱ تا آخر ماه مارس میلادی، پرونده دستکم ۶ فعال ملی مدنی و پژوهشگر آذربایجانی آقایان سیامک کوشی، مهدی سلیمی، محمد حیدرزاده، رضا سیدنوری، موسی ضیاگرگری و مختار ابراهیمی از بازپرسی به دادگاه‌ها ارجاع داده‌شده است.
دستکم ۱۱ فعال به نام‌های سعدالله ساسانی، رحیم ساسانی، پریسا رفیعی، امیر چمنی، سارا طوری برای دومین بار، مختار ابراهیمی، سیامک سیفی، آیدین ذاکری، اعظم قربانی به‌صورت شفاهی و یا کتبی به دادگاه‌ها احضار شده‌اند.
همچنین در طول این سه ماه، دو فعال ملی مدنی آقایان یاشار پیری و سامان بیدار با وثیقه‌های سنگین هرکدام ۵۰ میلیون تومانی موقتاً آزادشده‌اند.
باید به اعتصاب غذاها نیز در زندان اشاره شود که «یوسف کاری»؛ در اعتراض به هتاکی‌های دادیار ناظر زندان اردبیل و در جهت تأکید بر حقوقش به‌عنوان یک زندانی، دست به اعتصاب غذا ۸ روزه زد.
دیگر فعالین ملی مدنی نیز همچون آقای عباس لسانی، علی واثقی و رضا واثقی نیز در حمایت از یوسف کاری دست به اعتصاب غذا زدند که با برگرداندن یوسف کاری به بند خود این اعتصابات پایان یافت. همچنین زندانیان آذربایجانی در زندان اوین نیز اعلان همبستگی کردند.
باوجود شیوع کرونا، جان تمامی این زندانیان تهدید می‌شود. لازم به ذکر است که برخی فعالین از ازجمله آقایان عباس لسانی و علیرضا فرشی، پریسا رفیعی، احمدرضا جلالی، یوسف کاری، سیامک میرزایی، حامد قره اوغلانی به مرخصی اعزام نشده‌اند.
هم‌اکنون تا آخر ماه مارس ۲۰۲۱، دستکم ۱۷ زندانی عقیدتی سیاسی به نام های پریسا رفیعی، علیرضا فرشی، سیامک میرزایی، بهنام شیخی، حمید منافی نادارلی، اسرافیل فتح‌الله زاده، علی واثقی، توحید امیر امینی، یوسف کاری، کیانوش اصلانی، رضا واثقی، مهرداد شیخی، عباس لسانی، احمدرضا جلالی (محکوم‌به اعدام در انفرادی)، حامد قره اوغلانی، آیدین مرادخانی و جعفر وکیلی در زندان های جمهوری اسلامی ایران محبوس می باشند.
دراین‌بین وضعیت سلامتی زندانی عقیدتی سیاسی، حامد قره اوغلانی درخطر است وی از نوع شدیدی از بیماری صرع رنج می‌برد و نیاز فوری به مراقبت‌های پزشکی و تخصصی دارد، وی به ۱۴ سال و یک ماه حبس محکوم‌شده است.
از سوی دیگر زندانی عقیدتی سیاسی، آقای احمدرضا جلالی نیز تحت شکنجه‌های وحشتناک است که کارشناسان سازمان ملل اخطار داده‌اند که با شرایط موجود ممکن است که ایشان در «آستانه مرگ است» قرار گیرند. آقای جلالی دچار کاهش شدید وزن شده و در صحبت کردن مشکل پیداکرده است.